„Co ludzie powiedzą”, czyli parę słów o lęku przed oceną ze strony innych

Zadawaliście sobie kiedyś pytanie, czego konkretnie się boicie, gdy myślicie o egzaminie maturalnym? Czy właściwie jest coś do stracenia? Sukces może przynieść upragnione zmiany w życiu, a porażka niczego nie pogorszy. Skąd więc ten lęk? Wiele osób, po zastanowieniu odpowiada, że najbardziej boją się oceny ze strony innych w przypadku niezdania matury. Chodzi tu o opinie nauczycieli, egzaminatorów, znajomych, a często nawet naprawdę bliskich osób (rodziny, przyjaciół). Osławiony tekst „co ludzie powiedzą”, często dziś wyśmiewany i kojarzony z zaściankowością, tak naprawdę jest bliski każdemu z nas. Jesteśmy istotami społecznymi. Dla naszych przodków bycie w grupie stanowiło warunek przetrwania. Dziś już o wiele lepiej funkcjonujemy jako jednostki, ale nadal relacje społeczne to jedna z najważniejszych rzeczy w naszym życiu, I nie ma w tym nic nienaturalnego. Problem pojawia się dopiero wtedy, kiedy lęk przed krytyczną oceną ze strony innych blokuje nas tak bardzo, że wycofujemy się z aktywności, na których nam zależy. I o tym będzie ten artykuł. 

Skąd bierze się nadmierny lęk przed oceną?

Przyczyny najczęściej są złożone. Może wiązać się z konkretnymi wymiarami osobowości takimi jak uległość, neurotyczność czy wysoki poziom lęku jako cechy. Znaczenie mają tu też wcześniejsze doświadczenia, szczególnie te z okresu dzieciństwa. Lęk przed oceną silniej będą odczuwały te osoby, które w przeszłości często były zawstydzane, doświadczały niesprawiedliwej krytyki. Te rodzaj lęku może też być objawem niektórych zaburzeń psychicznych takich jak np. fobia społeczna. 

Jakie ma konsekwencje?

Jednym z najczęściej pojawiających się następstw jest unikanie sytuacji związanych z wystawieniem się na krytykę. Dlatego osoby zmagające się z tym lękiem często nie realizują swojego potencjału, rezygnują z ważnych dla siebie rzeczy. Zdarza się również, że z góry zakładają, że druga osoba je skrytykuje i już na początku przyjmują postawę obronną. Jeśli podejmą działanie, to często, w wyniku silnego stresu, rzeczywiście wykonują zadanie gorzej, Miewają też problemy z koncentracją, objawy somatyczne (np. bóle głowy, brzucha, nadmierne pocenie się) czy ataki paniki. 

Jak sobie pomóc?

Bądź dla siebie wyrozumiały/a. Krytykowanie się za odczuwanie lęku tylko pogorszy Twoje samopoczucie i powiększy blokady. Zamiast tego pomyśl o sobie z życzliwością i współczuciem. To, przez co przechodzisz, jest trudne. Cokolwiek czujesz, masz do tego prawo. Potraktuj siebie tak, jak potraktowałbyś/ potraktowałabyś bliską osobę w podobnej sytuacji.

Zwróć uwagę na myśli, które pojawiają się w Twojej głowie w chwilach lęku. Czy nie są to komunikaty typu „jestem na to za głupi”, „nie nadaję się”? Zauważ je, jeśli się pojawią i spróbuj zamienić na wspierające przekonania. Pomyśl o tym, co chciałbyś/chciałabyś usłyszeć w momencie, gdy się boisz. Mogą to być zdania typu: „to normalne, że czuję lęk”, „niezależnie od tego, czy zdam te egzaminy, jestem wartościową osobą”. Powtarzaj je sobie jak najczęściej.

Pamiętaj, że inni ludzie nie poświęcają nam aż tyle uwagi, ile nam się wydaje. Kiedy zauważysz czyjś błąd lub gafę, jak długo o tym myślisz? Najprawdopodobniej, jeśli nie dotyczy to jakiejś ważnej dla Ciebie rzeczy, po chwili zapominasz i zajmujesz się swoimi sprawami. Wiedz, że u innych wygląda to podobnie. Poza tym pamiętamy ogólne wrażenie, jakie wywiera na nas dana osoba, a nie każde jej słowo i działanie. 

Ucz się przyjmować konstruktywną krytykę. To trudne, jeśli w przeszłości często byłeś/aś nadmiernie i niesprawiedliwie krytykowany/a. Jednak warto pamiętać, że nie każda negatywna opinia musi Cię zranić. Czasami może być cenną informacją zwrotną, która pomoże Ci poprawić błędy. Jeśli jednak czujesz, że ktoś przekracza Twoje granice, masz pełne prawo zaprotestować. 

Spróbuj racjonalnie ocenić swoje obawy. Czy zadanie rzeczywiście przekracza Twoje możliwości? Pamiętajmy, że, w przypadku matury, chodzi tu o zaliczenie egzaminów na 30%. A jeśli nawet nie zdasz i ktoś Cię za to skrytykuje, to co najgorszego może się wtedy stać? Czy warto z tego powodu rezygnować ze swoich marzeń? Zatem nie obwiniaj się i nie tłumacz. Przyjaciele tego nie potrzebują a wrogowie i tak nie uwierzą. Skup się na swoim działaniu i rozwoju!

Rozwijaj umiejętność radzenia sobie ze stresem. Co pomagało Ci dawniej w stresujących sytuacjach? Czy możesz do tego wrócić? Próbuj też nowych sposobów. Istnieje wiele technik, które mogą być tu pomocne takich jak medytacja czy ćwiczenia relaksacyjne. Znaczenie mają również najprostsze rzeczy związane ze zdrowym stylem życia np. odpowiednia ilość snu, właściwa dieta czy ruch. 

Jeśli tego potrzebujesz, poproś o pomoc. To zupełnie normalne, że czasem nie radzimy sobie z czymś sami i potrzebujemy wsparcia. Czy w Twoim otoczeniu jest choć jedna osoba, która może Cię wspierać, nie oceniając? Rozmawiaj z nią o tym, jak się czujesz. A jeśli widzisz, że to nie wystarczy, skorzystaj z pomocy specjalisty zdrowia psychicznego. Nie istnieje lęk, nad którym nie dałoby się pracować.

👉 Jeśli czujesz, że trudno Ci samodzielnie przezwyciężyć lęk, skontaktuj się z nami. Oferujemy konsultacje, podczas których pomożemy ocenić skalę problemu i wspólnie poszukamy najlepszego rozwiązania, dostosowanego do Twojej sytuacji. Napisz lub zadzwoń: 

sekretariat@edu-you.pl | 📞 Telefon: 882 838 187